7339 sayılı Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik yapılmasına Dair Kanun kapsamında; 1163 sayılı Kooperatifler Kanunun 65 inci ve 69 uncu maddelerine dayanılarak çıkarılan 01.02.2022 tarihli ve 31737 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan; "Kooperatif ve Üst Kuruluşların Denetimine Dair Yönetmelik” ile “… kooperatiflerin finansal tablolarının kooperatiflerin tabi olduğu mevzuatta belirlenen usul ve esaslara uygun bir şekilde hazırlanmasının, gelir ve giderlerinin dayanağını oluşturan belgelerin ilgili mevzuata uygun olarak düzenlenmesinin, hesapların belgeler ile uyumlu olmasının sağlanması ile yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu içerisinde yer alan mali bilgilerin doğruluğunun tespiti hususlarında yapılacak olan bağımsız dış denetimin ilke ve çerçeveleri belirlenmiştir.
Bu kapsamda; ilgili yönetmeliğin 15 inci maddesinde kimlerin dış denetime tabi olduğu hususlarına yer verilmiş olup;
Hukuki durumu faal, yapı ruhsatı alınmış ve ortak sayısı 100 veya daha fazla olan yapı, turizm geliştirme ve gayrimenkul işletme konularında faaliyet gösteren kooperatifler dış denetime tabidir
Bu Yönetmelik uyarınca dış denetime tabi olduğu halde söz konusu denetimi yaptırmayan kooperatiflerin finansal tabloları, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu ve ibra konularında alınan genel kurul kararları geçersizdir.” denilmektedir.
Yine aynı yönetmeliği 14 üncü maddesinde dış denetim yapmaya yetkili olanlara atıfta bulunularak;
“(1) Bu Yönetmeliğin 15 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kooperatiflerin dış denetimi;
a) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilen bağımsız denetçiler,
b) 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa tabi meslek mensupları,
c) İlgili Bakanlıkça dış denetimle yetkilendirilen, bağlı olunan merkez birlikleri veya merkez birliği kurulamamışsa bağlı olunan birlikler tarafından yapılabilir.
(2) Dış denetime tabi olan kooperatiflerin genel kurullarında, dış denetimi yapmak üzere yukarıdaki fıkrada sayılanlardan biri seçilir.” hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda bahsi geçen hükümlerden de anlaşılacağı üzere hukuki durumu faal, yapı ruhsatı almış ve ortak sayısı 100 veya daha fazla olan yapı kooperatiflerinin dış denetime tabi olacağı açıktır.
Dış denetim yaptırmamanın; finansal tablolar, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu ve ibra konularında alınan genel kurul kararlarının geçersiz olacağı gerçeğinden hareketle kooperatifler açısından telafisi zor hukuki sonuçların doğacağı dikkate alındığında;
Dış denetçiler, 16 nci maddede belirtilen nitelikleri taşıyanlar arasından, kuruluşta anasözleşmeyle, sonraki dönemlerde genel kurul kararıyla görev yapacağı hesap dönemi içerisinde seçilirler. Seçilen dış denetçinin görevi kabul etmemesi durumunda görev yapmak veya dış denetçiliğin hangi bir sebeple boşalması durumunda kulan sürede görev yapmak üzere ayı genel kurulda yedek denetçi de seçilebilir. "hükmü getirilmiştir.
Dış denetim yaptırmamanın; finansal tablolar, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu ve ibra konularında alınan genel kurul kararlarının geçersiz olacağı gerçeğinden hareketle kooperatifler açısından telafisi zor hukuki sonuçların doğacağı dikkate alındığında;
Dış Denetçi seçiminin kooperatifin en yetkili organı olan genel kurulun devir ve terk edemeyeceği yetkilerden olduğu ve bu yetkinin yönetim kuruluna devredilemeyeceğinin bildirilmesi,
Yapılacak olan genel kurul toplantısı başvurularında veya Müdürlüklere yapılan şifahi başvurularda yukarıda sayılan şartları taşıyan kooperatiflere konu hakkında bilgi verilmesi, gündeme dış denetçinin seçilmesi ile dış denetçiye verilecek ücret hakkında karar alınması gerektiğinin bildirilmesi,
Yetkili yönetim kurulunca genel kurul onayına sunulmak üzere muhtemel dış denetçilerin ve ücretlerinin araştırılması, tahmini bütçenin bu kapsamda şekillendirilmesi,
Genel kurul toplantısına katılacak Bakanlık Temsilcilerince yukarıda sayılan şartları taşıyan kooperatif toplantılarında gündemde dış denetime dair madde yok ise "Kooperatif ve Üst Kurum Denetimine Dair Yönetmelik" gereğince buna ilişkin gündem maddesi konulması yönünden karar alınmasının gerekliliğinin divan heyeti ve genel kurula izah edilmesi ve bu yönde madde eklenmesinin sağlanması gerekmektedir.
